नको म्हटले होते ना, तरीही...........११

आपले रिझर्वेशन मिळाले व चक्क गाडीही वेळेवर सुटली या आनंदात सगळे खूश होते. सगळी मुले खिडक्या पकडून बाहेरचे पाहण्यात दंग झाल्याने मोठ्या माणसांनीही जरा श्वास टाकला. गेले चोवीस-पंचवीस दिवस चाललेली दगदग, घराची आठवण व ट्रीप संपत आल्याची जाणीव या सगळ्या संमिश्र भावना प्रत्येकाच्या मनात होत्या. सिकंदराबाद व हैदराबाद पाहावयास पुरेसा वेळ नव्हता त्यामुळे तिथली ठळक ठिकाणे पाहून दादर गाठायचे असे ठरले. बरोबर आणलेला सगळा खाऊ जवळपास संपलाच होता. आमच्या आईने त्याच खोक्यात केलेली किडूकमिडूक खरेदी व बीचवर ओले झालेले कपडे बांधून ठेवले होते.

पहाटे पहाटे न खातापिता भुवनेश्वर सोडलेले त्यामुळे आता सगळ्यांच्या पोटात कावकाव सुरू झाली. बरोबर आणलेला खाऊ संपल्याने ट्रेनमध्ये येणारे पदार्थ व स्टेशनवरील स्टॉल्स हाच पर्याय असल्याने आम्हा मुलांची मज्जा झाली. ट्रेनमध्ये तर सारखे " चाय चाय/ कापी कापी, भजी-पकोडा, मग कधी गाजर हलवा तर मालपोवा, कधी रोशगुल्ले तर कधी मिठ्ठा दही, पाठोपाठ पुलाव व डालमा, वडा-चटणी अनेक प्रकार येतच राहिले. आलटून पालटून कोणाचे तरी आई-बाबा यातले काहीतरी घेत आणि ती मुले दुसऱ्या मुलांना चिडवून खात की नसलेल्या मुलांची भुणभूण सुरू होई.

याच प्रवासात अतिशय मधुर व थंड असे ’ डाब म्हणजेच शहाळे ’ आम्ही सगळेच पाण्याच्या ऐवजी पीत होतो. हे डाब चांगले मोठे म्हणजे एका डाबातून मोठा ग्लास पाणी निघे आणि एका डाबाची किंमत होती फक्त २५ पैसे. मला तर वाटते इथेच मी शहाळ्याच्या आकंठ प्रेमात डुबले ती अजूनही डुबलेलीच आहे. इतर सगळ्या खाऊला खळखळ करणारे आमचे बाबा या डाबांसाठी मात्र स्वतःहून, " अग घे गं. चांगले असते प्रकृतीला. पुन्हा आपण रेल्वेत आहोत तेव्हा बिनधास्त...... "

मोठे मटक्यातल्या चहावर खूश होतेच.

हळूहळू कंटाळयाला सुरवात झाली. " आई कधी उतरायचे गं आता? " ची कटकट सुरू झाली. सगळे आई-बाबा वैतागले आणि लेलेकाकांनी आम्हा मुलांवर बाँब टाकला. " काय रे मुलांनो आता शाळा सुरू होणार न गेल्या गेल्या? मग दिवाळीचा अभ्यास झाला का पुरा? " हे वाक्य ऐकले मात्र सगळ्यांच्या आया एकदम आसुरी आनंदाने आपापल्या कारट्यांच्या मागे लागल्या. पण आम्ही चौघेपाच जण वगळता तसे सगळे बरेच लहान असल्याने ते पुन्हा उंडारायला-भेकायला मोकळे झाले. आम्ही मात्र अडकलो. पंचवीस दिवसांचे दहा ओळी शुद्धलेखन म्हणजे किती ओळी व बे ते तीस पाढे तेवढेच वेळा आणि ” अशी गेली दिवाळीची सुट्टी ’हा निबंध, हे सगळे आत्ता लिहायचे या विचारानेच माझ्या डोळ्यातून गंगा- यमुना वाहू लागल्या. लागलीच बाबांनी, " अग थांब थांब एक रिकामे डाब धरतो गं गालापाशी तेवढेच चार आणे वाचतील " असे म्हणून अजूनच रडवले. शेवटी रडत खडत मी, चित्रा, गिरीश व भाऊ अभ्यासाला बसलो. अर्थात टिवल्याबावल्याही तेवढ्याच चालू होत्याच.

खूप वेळ गेला. गाडी बरी चालली होती. नाही म्हणायला सुटल्या सुटल्या पुढच्याच ’ खुर्दा जंक्शनला अर्धा तास व विशाखापट्टम ला एक तास ’ थांबली. शिवाय मध्ये मध्ये अडलेल्या म्हशीसारखी हटून बसत होतीच. विशाखापटट्म आले तसे मामा म्हणाले आता आलो रे जवळ. कसले काय अजून अर्धेही अंतर झाले नव्हते. थोडा वेळ डुलक्या घे तर कुठे पत्ते खेळ, गाणी, भेंड्या सारे खेळ खेळून झाले पण सिकंदराबाद काही येईना. शेवटी रात्र झाली. सगळे पेंगू लागले. मध्यरात्री केव्हा तरी गुंटूर आले. गुंटूर गुंटूर, इतक्या वेळा लोक म्हणत होते की पक्के डोक्यात बसले. गुंटूर पासून तीन साडेतीन तास की सिकंदराबाद. सगळे पुन्हा झोपले. तीन तास तर कधीच संपलेले. हळूहळू सगळे जागे झाले. अरे गाडी तर थांबलीये. कुठले स्टेशन आलेय पाहा रे असे कोणीतरी म्हणत होते. गाडीने गुंटूर तर सोडले होते पण जेमतेम पंधरावीस किमी जाऊन तिने सत्याग्रह पुकारलेला. सिग्नल फेल झालेय असे चायवाला सांगत होता. आमची गाडी सहा तास जागच्याजागी उभी. हैदराबादेत राहणारे दोघेतिघे होते आमच्या डब्यात, ते म्हणू लागले की तुम्ही लोक येथे उतरून बस पकडून जा. लवकर पोचाल. पण मामा म्हणाले नको रे आपण याच गाडीने जाऊयात. नाहीतर आगीतून निघून फुफाट्यात पडल्यासारखे होईल.

शेवटी एकदाचे सिग्नल तांबडे/हिरवे रंग दाखवू लागले आणि गाडी हालली. जवळपास पंचवीस तासांनी आम्ही सिकंदराबादला पोचलो. उतरलो तर हमालांनी घेरलो गेलो. मग त्यांना अरे हमको नही देना सामान...कमाल आहे नको म्हटंले तरी हटत नाहीत. इतके मागे लागले होते की आम्हीच गयावया करून कसेबसे बाहेर पडलो. हुशशश..........

बसून आणि पेंगून सगळे वैतागले होते. त्यामुळे धर्मशाळेत पोचल्या पोचल्या सगळ्यांनी भराभर अंघोळी केल्या मस्त गरम गरम इडली - वडा सांबारचा सुंदर नाश्ता झाला आणि सिकंदराबाद आम्ही आलो रे असे म्हणत सगळे बाहेर पडले.

क्लॉक टॉवर

श्री उज्जनी महाकाली

हैदराबाद व सिकंदराबाद ही जुळी शहरे हुसेन सागर जलाशयाने जोडलेली आहेत. बाहेरील सगळ्या लोकांसाठी या

दोन्ही एकच म्हणजे हैदराबाद म्हणून गणल्या जात असल्या तरी मुळात १९४८ पर्यंत सिकंदराबाद हे ब्रिटिशांच्या थेट अमलाखाली होते. ब्रिटिशांचा सगळ्यात मोठा आर्मी कॅंप येथेच होता. क्लॉक टॉवरला भेट देऊन आम्ही राष्ट्रपती निलायम पाहिले. इथला त्रिमुलघेरी किल्ला ( नाव नीटसे लक्षात नाही ) पाहायचा होता पण वेळ कमी असल्याने अतिशय प्रसिद्ध श्री उज्जनी महाकाली मंदिर पाहायला गेलो. मुळात १८१५ साली श्री. अप्पया यांनी बांधलेले हे कालीमातेचे मंदिर. मूळची लाकडाची देवीची मूर्ती १९६४ मध्ये संगमरवराच्या मूर्तीत बदलली गेली. जाज्वल्य दैवत असून भयंकर गर्दी असते. तिथून निघालो ते जेवून तडक धर्मशाळेत गेलो व हैदराबादचा रस्ता धरला.

हुसेन सागर जलाशय

१९५१ साली बहमनी सल्तनत च्या मुहम्मद कुली कुतुब शाह ने मूसी नदीच्या तिरावर हैदराबाद या शहराची स्थापना केली. असे म्हणतात की प्लेगची महामारी ईश्वराच्या कृपेने थांबल्याने त्याची कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी चारमीनार बनवला गेला. आज महाराणी एलिझाबेथच्या मुकुटात असलेला कोहिनूर हा विश्वप्रसिद्ध हिरा येथील खजिन्यातूनच मिळाला. सिकंदराबाद व हैदराबाद यांना जोडणारा टंक बुंद रोडवरूनच आम्ही हैदराबादेत प्रवेश केला. हुसेन सागर जलाशयात मध्यभागी बुध्दाचा प्रचंड मोठा पुतळा आहे. तो लांबूनच पाहीला. धर्मशाळेत सामान व महाराजला सोडून आम्ही सगळे प्रसिद्ध गोलकोंडा-गोवळकोंडा किल्ला पाहायला गेलो.

दरया रे नूर हिरा किल्ल्यातील पडदा

गोवळकोंडा किल्ला

गोवळकोंडा किल्ला दहा किमी लांबीचा असून ग्रॅनाइटच्या १२० मीटर उंच टेकडीवर बांधलेला आहे. हा संपूर्ण किल्ला म्हणजे अप्रतिम बांधकाम व उत्तम प्लॅनिंगचा नमुना आहे. आठ मुख्य दरवाजे असून , अनेक महाल, मंदिरे, तलाव, घोडदळ, पायदळ, हत्ती, घोडे यांच्या पागा, सैनिक शाळा आहेत. मुख्य दरवाजा ' फतेह दरवाजा '. इथल्या घुमटाखाली एका विशिष्ट ठिकाणी उभे राहून टाळी वाजवल्यास किल्ल्यातील सगळ्यात उंच बल हिसर मंडपात ऐकू जाते. आम्ही मुलांनी खूप वेळ टाळ्या वाजवल्या. कोणीतरी वर नक्की ऐकल्या असतील.

किल्ल्याचे सगळे दरवाजे मोठ्या मोठ्या लोखंडाच्या अणकुचीदार सळयांनी शुशोभित केलेले असून खास करून शत्रूसैन्याच्या हत्तींपासून किल्ल्याचे रक्षण व्हावे व शत्रूला किल्ल्यात प्रवेश करता येऊ नये यासाठी बसवल्या आहेत. अतिशय भक्कम बुरूज व दणकट बांधणी असून अनेक कलाकुसरीच्या गोष्टीही पाहावयास मिळाल्या. गोवळकोंडा किल्ला इतका मोठा आहे की कमीतकमी दोन दिवस तरी हवेतच पण आमच्याकडे कमी वेळ असल्याने महत्त्वाची ठिकाणे पाहून आम्ही निघालो तरीही रात्र झालीच.

हैदराबादी चिकन बिर्याणी

हैदराबादी मिरची का सालान

हैदराबादी नवाबी दाल

सुकवलेल्या जर्दाळूंचा मिठा

सकाळपासून प्रचंड वणवण झाल्याने सगळे अतिशय दमले होते. मामांनी विचारले, " मग आता धर्मशाळा की हैदराबादी बिर्याणी...... " त्यांचे वाक्य पुरे व्हायच्या आतच सगळेजण ओरडू लागले, " बिर्याणी बिर्याणी... " याआधी मी कधीही हे नाव ऐकले नव्हते की हा पदार्थही खाल्ला नव्हता. मग आम्ही सगळे खास हैदराबादी जेवण खायला गेलो. तूप, सुकामेवा यांची रेलचेल असलेले हे शाही जेवण खाल्यावर सगळे इतके जडावले की धर्मशाळेचे पंधरा मिनीटांचे अंतरही चालवेना. कसेबसे पोचले आणि गुडूप झाले.

फोटो जालावरून

क्रमश: