ही कीड कधीतरी मरेल का?

एखादे दिवशी अगदी उठण्यापासूनच सगळ्या गोष्टी चुकतच जातात. कारण तसे काही खास घडत असते असे मुळीच नाही. न चुकता गजर वाजतो. डोळे तटकन उघडतात. आजूबाजूला निरव शांतता असते. अजून पाचच मिनिटे झोपेची अनिवार गुंगी अनुभवावी असा मोह होतो. सहा-सात तास गाढ झोप झाली तरी या पाच मिनिटांची सर कशालाच नाही. आजही असाच मोह झाला अन आवरलाच नाही. पाच मिनिटांची ही उबदार धुंदी तब्बल अर्धा तास अंगात भिनून राहिली.

पाण्याचा आवाज येतोय का? डोळे या अचानक मिळालेल्या सुखाने जडावले होते. ते बेटे पटकन उघडेचनात. कानाने आवाजाचा माग घेत होते. हो की पाण्याचाच आवाज आहे हा. अग बाई सासरे उठले वाटते. किती वाजले. आता मात्र डोळे खाडकन उघडले. अंगावरचे पांघरूण नवऱ्याच्या व लेकाच्या अंगावर घालून बाथरुमकडे धाव घेतली. भरभर आन्हिके आवरत चहा टाकला. तोवर दूधवाला, पेपरवाला, कचरावाला सगळ्यांनी हजेरी लावून झाली. मग पुढे हाताला आणि तोंडाला उसंत मिळालीच नाही. लेकाचे आवरून देऊन त्याला सासऱ्यांबरोबर रिक्शासाठी पाठवून दिले. दोघांचे डबे-सगळ्यांचा नाश्ता व सासू-सासऱ्यांचे जेवण करून आवरून निघेतो वेळेचे गणित कोलमडलेच. नवरा एकटाच पुढे निघून गेला. शेवटी तासभर उशिरा का होईना स्टेशनकडे धाव घेतली.

आज स्कूटर गेलेली त्यामुळे रिक्षाला शरण जाणे भाग होते. रिक्षा लवकर मिळाली तरी ती पार स्टेशनात नेऊन सोडत नाही. हे वन वे, अन बस स्टँड, रिक्षा स्टँड सगळा घोळ घालून ठेवलाय नुसता. उशीर झाला ना की एरवी फारश्या डोळ्यात न खुपणाऱ्या-खटकणाऱ्या गोष्टी दिसू लागतात आणि मग नुसती चिडचिड होते. गेटमध्येच रिक्षा उभी होती त्यामुळे त्यात वेळ मोडला नाही. मध्ये अजून दोघीजणींना घेऊन पंधरा मिनिटात स्टेशन दिसले. शेअर रिक्षा असल्याने माझ्या वाटचे पैसे रिक्षावाल्याच्या हातावर टिकवून मी अक्षरशः ब्रिजकडे धूम ठोकली. दोन नंबरवर कुठलीतरी गाडी नुकतीच शिरल्याने त्या गर्दीच्या लोंढ्यात मला अडकायचे नव्हते. रँपवरून पळाल्याने नाही म्हटले तरी जरा दम लागलाच होता. इंडिकेटर कडे पाहत असतानाच तीन व चार दोन्ही वर गाड्या आल्या. म्हणजे एकूण तीन गाड्या लागोपाठ आल्याने ब्रिजवर एकच रणधुमाळी माजेल तेव्हा पटकन तीन किंवा पाचावर उतरायला हवे असे म्हणत मी पुढे सरकले.

पुढची सीएसटी फास्ट तिनावर येते आहे असे एकले आणि मोहरा तिकडेच वळवला. पायऱ्या उतरायला सुरवात करणार तोच कोणीतरी हात आडवा घातला. अनपेक्षित पणे कोणी अडवल्याने मी धडपडणारच होते. वैतागून पाहिले तर समोर टीसी उभा होता. त्याला पाहताच माझा मस्तकशूल उठला. " मॅडम तिकीट प्लीज. " तो बथ्थड चेहरा व सरकारी सूर धरून. मी एकदम सटकलेच. " मिस्टर टीसी, काय रोज रोज काय लावलेय? गेले चार दिवस ओळीने मी पास दाखवतेय. आणि तरीही आज पुन्हा? " " मॅडम मी माझी ड्युटी करतोय. आणि दिवसभरात मी हजार लोकांना तिकीट विचारतो मला कसे लक्षात राहणार काल कोणाला विचारले ते? " मुद्दा बिनतोड असला तरी मी जाणून होते की हा मुद्दाम चावटपणा करतो आहे. असे काय बच्चमजी लक्षात राहत नाही काय. " दाखवत नाही जा पास. काय करायचे ते घे करून. माझ्याकडे पास आहे हे तुला माहीत आहे. मला गाडी चुकवून चालणार नाही. तुला पाहिजे तर ये माझ्या मागोमाग गाडीत मग दाखवते पास तुला." असे म्हणून मी सरळ चालू पडले. तो माझ्या मागे मुळीच येणार नाही हे मला माहीतच होते.

तोवर गाडी स्टेशनात शिरलीही होती. तो मागे येतो का हे पाहायलाही वेळ नव्हताच. दडद्ड जिना उतरत मी जिन्यासमोरच येणारा डबा गाठला. माझ्यामागोमाग पळतच अजून दोघीजणीही शिरल्या आणि गाडी सुटली. आम्ही तिघीजणीं एकमेकींकडे पाहत दम टाकत होतो. तोच एकजण मला म्हणाली, " बरे केलेस गं. तू पास दाखवला नाहीस ते. मीही नाही दाखवला आणि यांनीही नाही. अग गेले कितीतरी दिवस हे रोजचेच चालले आहे. पण मला समजत नाही याला दिसतो कश्या नेमक्या आपण?" " अग कुठले काय. तो प्रत्येक समोर दिसेल त्या स्त्रीला विचारत असतो. अपवाद म्हाताऱ्यांचा. नशीब त्यांना तरी वगळतोय. पास दाखवला ना तर तो पासकडे पाहत सुद्धा नाही. हातात पास घेईल-देईल तेव्हा स्पर्श करेल आणि सगळा वेळ थोबाडाकडे पाहत बसेल." माझा गेल्या चार दिवसांचा संताप बाहेर पडत होता. " येतात मेले कुठून कुठून. स्वतःच्या बायकोला सोडून आमच्या मुंबईत. घुसखोरी करूनचे करून वर हा असा फालतूपणा करत राहतात." तिसरीने भर घातली. हळूहळू इतरही अनेकजणींनि टीसींच्या हलकटपणाचे अनुभव सांगायला सुरवात केली.

ते ऐकता ऐकता माझे मन दादर स्टेशनच्या ब्रिजवर जाऊन पोचले. आजही त्या आठवणीने काळजात कळ उठते. वेस्टर्न व सेंट्रलची पळापळ तर सगळ्यांनाच माहीत आहे. दादरला उतरून इकडून तिकडे धावणाऱ्यातलीच ती ही एक होती. माझी अगदी जवळची मैत्रीण नसली तरी चांगली ओळखीची. बरेचदा ती माझ्याच डब्यात असे. तिचा स्वतःचा ग्रुपही होताच. सहसा त्या तिघीचौघी एकत्रच असत. गाडी दादरला थांबण्या आधीच या सगळ्या उड्या टाकत व गर्दी ब्रिजवर चढायच्या आत वर जाऊन वेस्टर्नकडे धाव घेत. एके दिवशी माझी नेहमीची फास्ट ट्रेन चुकल्याने स्लो लोकल घेऊन मी दादरला आले व तिथून फास्ट घेण्यासाठी ब्रिज चढत होते. अचानक प्रचंड गदारोळ, धावण्याचे आवाज आले. पाठोपाठ दहा-बारा भय्ये खिदळत एकमेकाला टाळ्या देत, बहुत मजा आया आज असे म्हणत पळतच वेस्टर्नच्या दिशेने गेले. कोणालाही साधे वळून पाहण्याइतकाही वेळ नसला तरी अनेक लोकांनी त्यांचे असे चेकाळल्यासारखे खिदळणे, चमत्कारिक अंगविक्षेप करत टाळ्या देणे पाहिले होतेच.

फास्टवर उतरावे म्हणून वळले तर जिन्याशीच गर्दीचे कोंडाळे दिसले. पुढे जायला जागाच नव्हती. त्यामुळे डोकावून पाहिले तर ही माझी मैत्रीण जवळपास बेशुद्धीत व अतिशय अस्ताव्यस्त कपड्यात खाली बसलेली दिसली. तिला असे पाहून ठोकाच चुकला. तिच्या मैत्रिणी आजूबाजूला दिसतात का पाहू लागले तर कोणीच दिसेना. तेवढ्यात तिला व मलाही ओळखणारी आमची अजून एक कॊमन मैत्रीण तिथे पोचली. कश्याबश्या आम्ही दोघी तिच्याजवळ पोहोचलो. पाणी पाजले व काय झाले गं असे विचारले तर तिथेच असलेला एक मुलगा म्हणाला, " आज तर हद्दच झाली. बरेच दिवस ऐकतोय सकाळी व संध्याकाळी दहा-बारा भैय्ये कुठल्या ना कुठल्या दादरच्या ब्रिजवर विखरून उभे राहतात अन गाडी आली की एखाद्या मुलीला-बाईला एकदम घेरतात. जो तो धावण्याच्या नादात असल्याने थोडीफार धक्काबुक्की चालतेच त्याचा फायदा उठवत तिला धक्के मारतात. हे सगळे इतके फास्ट घडते की तिला कळून तिने ओरडायच्या आत जीना संपतो. की हे सगळे पांगतात. पुन्हा गाडी आली की पुन्हा तेच. पण आज तीनचार गाड्या एकदम आल्याने वरती कोंडी झाली. त्यामुळे थोडा जास्त वेळ मिळाला तर त्या सगळ्यांनी मिळून यांना ओरबाडून काढलेय. "

तिच्या भोवती प्रचंड गर्दी जमली होती. हे ऐकताच काही लोक भयंकर संतापले आणि त्या भैय्यांना शोधायला गेले. तोवर रेल्वे पोलीसही येऊन पोचले. आम्ही तिघी-चौघी तिला घेऊन रेल्वेच्या पोलीस चौकीवर गेलो. पंजाबी मागून टरकला होता. हातावर, मानेवर, गालावर ओरबाडल्याच्या-दाबल्याच्या खुणा स्पष्ट दिसत होत्या. भयंकर शॉकमध्ये गेली होती. तिला सोडून जाणे शक्यच नव्हते. आम्ही सगळ्या तिच्यासोबत बसून तिला धीर देत होतो. तक्रार नोंदवली. पोलीस म्हणे की तेही ऐकून होते असा काहीतरी प्रकार चालतोय पण कोणी तक्रार करत नाही तोवर काय करणार. हे ऐकल्यावर अजूनच संताप आला. म्हणजे थोडक्यात जीव जाणार आहे हे माहीत आहे पण गेला नाहीये ना. थोडाथोडा रोज जातोय पण तो पूर्ण जाण्याची वाट पाहायला हवी असेच झाले हे. जर साध्या ड्रेसमधले दोनचार पोलीस ठेवले असते तिथे आधीच तर या चळलेल्या-सोकावलेल्या भैय्यांना पकडता आले असते. पण पोलिसांना इतके कष्ट घ्यायची जरूरी वाटली नाही.

तोच पुन्हा भयंकर आरडाओरडा..... मारो सालोंको..... हात पाँव तोडके ट्रॅकपे डाल दो वगैरे बोलणे ऐकू येऊ लागले. या सगळ्या गदारोळात पोलीस त्या दहाबारा भैय्यांना घेऊन आले. लोकांनी बरेच मारले होते तरीही निर्ल्लजपणे दात काढत उभे होते. वर तिच्याकडे पाहत एकमेकांत खाणाखुणा करत होते. दादर स्टेशनवरील त्या छोट्याश्या रेल्वे पोलीस चौकीतले वातावरण भयंकर तापले होते. शेवटी एकदाचे पोलीस आले व त्यांना घेऊन गेले. वेस्टर्नच्या दोघींबरोबर दोन महिला पोलिसांच्या सोबतीने मैत्रिणीला घरी पोचवण्यात आले. पुढे दोन महिने आम्ही अनेकवेळा रेल्वे पोलीसांना पुढे काय झाले? शिक्षा झाली का याची विचारणा करत होतो. केस दाखल केली आहे पण ते सगळे बेलवर सुटलेत. केस उभी राहिली की मग कळेल काय होते ते. असे सांगत राहिले. आता या भैय्याचा खरेच काही ठावठिकाणा लागू शकेल का? का बरे पोलिसांनी त्यांना असे मोकळे सोडून दिले? पुन्हा ते मोकाट फिरत असेच बळी घेत असतील ना? कोणीतरी काहीतरी करत का नाही? हे प्रश्न आजही तसेच अनुत्तरित आहेत.

आमची ही मैत्रीण जवळपास दोन महिने घराबाहेर पडली नाही. शेवटी तिला काही दिवस गावाला आजीकडे पाठविले. जरा चार माणसे अवतींभोवती जमली तरी ती थरथर कापायला लागे. इतका प्रचंड मानसिक आघात झाला होता की त्यातून सावरता सावरता वर्ष सरले. पुन्हा हे भैय्ये दादर स्टेशनमध्ये दिसल्याचे ऐकीवात तरी आले नाही. परंतु आघात तर होऊन गेला होता कायमचा. आजही हे आठवले की संताप अनावर होतो. या प्रवृत्तीला कधीतरी आळा बसेल का?

ही खरी घडलेली घटना आहे. इथे हे भैय्ये होते म्हणून हे लिहिलेले नसून या हलकट-नीच प्रवृत्तीबद्दल लिहिले आहे. रेल्वेमध्ये टीसी पदावर त्यांचीच जास्त संख्या असल्याने अनेक मैत्रिणींना-ओळखीच्या बायकांना खूप वाईट अनुभव आले आहेत. कधीकधी काही जणी तिथल्यातिथे सटकवून टाकतात. पण अश्या फार थोड्या. घाबरून, उगाच शोभा नको म्हणून मूग गिळून राहणाऱ्या व भरडल्या जाणाऱ्याच जास्त आहेत . हल्ली बायकांचे एकमेकीला साथ देणे- मदत करणे काही अंशी वाढलेय हे मानसिक आधार देणारे असले तरीही पुरेसे नाही. ठोस उपाययोजना करायला हवी. अन्यथा रोज असे बळी पडत आहेतच ते वाढतच राहतील. ही बायकांना धक्के मारण्याची, अचकट विचकट बोलण्याची कीड कधीतरी मरेल का?