नोट्स टू मायसेल्फ....

पुस्तके दिसली आणि पावले रेंगाळली नाहीत असे या जन्मात तरी घडायचे नाही. लहानपणापासूनच अगदी पुडीच्या कागदावरचेही वाचण्याची सवय जडलेली. मिळेल तो कागद आणि कुठेही असलो तरी नजरेखालून गेलाच पाहिजे. रद्दीवाल्याकडे उरापोटावर ( उचलत नाही तरी आईला मदत करायलाच हवी.... हे वाक्य इतरवेळी सोयिस्करपणे विसरले जायचे..... ही ही... ) त्यातल्या त्यात हलकी पिशवी उचलून आईबरोबर जायचेच जायचे. तिथे गेलो की मग काय पर्वणीच...... मिळालेले रद्दीचे पैसे कधीच घरी यायचे नाहीत. अक्षरशः वारा प्यायलेल्या वासरासारखी मी भरभर त्या रद्दीवाल्याच्या दुकानात भिरभिरत ढिगाने पुस्तके उचलत असे. अनेकदा अतिशय दुर्मिळ पुस्तके अक्षरशः कवडीमोल किमतीत हाताशी लागून जात. आई तिथे वैतागे पण दरवेळी मला घेतल्याशिवाय रद्दी द्यायला मात्र जात नसे.

जागोगागी भरणारी पुस्तकांची प्रदर्शने तर सारखीच खुणावत असतात. शिवाय मॅजेस्टिकची मी लाईफ मेंबर असल्याने तिथे चकरा चालूच. पण अजूनही अशी काही ठिकाणे आहेत जिथे अगदी सगळ्या विषयांची, भाषांतली व जगभरातील लेखकांची पुस्तके भरभरून-ओतू जाईतो मांडलेली असतात. अतिशय गाजलेली व नावाजलेल्या खूप मोठ्या साहित्यिकांचा हा अनमोल ठेवा दृष्टीस पडला की वेळ -काळ - स्थळ साऱ्याचा विसर पडे-पडतो. जुन्या बाजारात, भाजी मार्केटच्या दारात, स्टेशनच्या बाहेर, अगदी कुठेही रस्त्यावर हा खजिना सापडू शकतो. ठाण्याला गावदेवी मार्केटमध्ये दोघे जण आहेत. शिवाय स्टेशन रोडला अशोक टॉकीजच्या आसपास अगदी हमखास काही सापडतील. काहींजवळ तर अतिशय जुन्या दुर्मिळ रेकॉर्ड्सही सापडतात तर काहींजवळ कॅसेट्सही.

हा पुस्तकांचा मांडलेला बाजार चारी हातांनी मला खुणावतो. अगदी बैठक मारून आरामात एक एक पुस्तक पाहत पाहत कधीनुक दोन तरी पुस्तके घरच्या खजिन्यात येऊन पडतातच. दरवेळी मायदेशातून परत येतांना बारा पंधरा पुस्तके बॅगेत विराजमान होतात व एखादे चांगले जाडजूड हातात. मला वाटते ९१-९२ साल असावे. अशीच मी गावदेवी मार्केटमधल्या पुस्तक पंढरीत रमले होते. ताई, हे स्टूल घ्या नं म्हणजे आरामात पाहता येईल... नेकी और पुछ पुछ...... मस्त बैठक जमवली. त्यादिवशी त्याच्याकडे खरेच काही चांगली पुस्तकेही होती. त्यातल्या एका छोट्याश्याच पुस्तकाने माझे लक्ष वेधून घेतले. जरा चाळले आणि खाली ठेवून इतर काही पाहू लागले..... पण नजर सारखी त्याच्यावरच खिळत होती. तेवढ्यात अजून दोन मुली आल्या. त्यातल्या एकीने नेमके तेच उचलले. माझा जीव खालीवर..... घ्यायचे का नाही ते नंतर ठरवले असते पण निदान हातात तरी ठेवायचे नं...... भर्रर्रकन सगळ्या पुस्तकांवरून नजर फिरवली पण ...... बहुतेक ती एकच कॉपी होती.

एकीकडे इतर पुस्तके पाहत एक डोळा त्या मुलीच्या हाताकडे ठेवून होते. तिने पुन्हा एकदा पुस्तक चाळले आणि खाली ठेवले मात्र.... अक्षरशः झडप घालून मी ते पुस्तक उचलले ..... ती अवाक..... आता माझा चेहरा अलीबाबाचा खजिना मिळाल्यासारखा अन तिचा काहीतरी मोठ्ठे घबाड गमावल्यासारखा....... उगाच तिने मला काही बोलून आमची तू तू मैं मैं होण्याआधीच मी चटदिशी फारशी घासाघीस न करता दुकानदाराला पैसे दिले आणि पुस्तक पर्स मध्ये टाकून रिक्षात बसलेही. न जाणो तिने हिसकावून घेतले तर.......

पुस्तकाचे नांव होते, " नोटस टू मायसेल्फ." लेखकः Hugh Prather. २३ जानेवारी १९३८ साली टेक्सासमध्ये जन्मलेला Prather, लेखक, मिनिस्टर व समुपदेशक होता. या पहिल्याच पुस्तकाने त्याला अतिशय प्रसिद्धी मिळवून दिली. आजवर या पुस्तकाच्या पन्नास लाखापेक्षा जास्त प्रती खपल्या असून जवळपास दहा भाषांमध्ये अनुवादही झाला आहे. १९७० सालात प्रकाशित झालेले हे पुस्तक अक्षरशः तोंडतोंडी प्रसिद्धी होऊन हातोहात खपत होते आजही खपते आहेच.

१९६८ व ६९ या दोन वर्षाच्या कालावधीत लेखकाच्या मनात आलेले विचार आहेत हे सारे. लेखक म्हणतो, " मी बायकोला म्हटले की तू आपले घर तुझ्या शिक्षिकेच्या मिळणाऱ्या पगारात चालव व मी लिखाणात स्वतःला पूर्णवेळ झोकून देतो. ती तयार झाली. परंतु दोन वर्षे झाली तरीही केलेल्या लिखाणातील कुठलेच लिखाण स्वीकारले गेले नाही. शेवटी या साऱ्या काळात आपण आपल्यासाठी लिहिलेल्या रोजनिशीतील काही छोटे छोटे उतारेच संकलित करून प्रसिद्ध करावेत का.... असे वाटून कॅलिफोर्नियात राहणाऱ्या व नव्यानेच पुस्तक छपाईच्या व्यवसायात उतरलेल्या एका नवरा-बायकोच्या प्रकाशन संस्थेत पाठविले. त्याआधी त्या दोघांनी फक्त तीन पुस्तके छापली होती, तसेच त्यांच्या संस्थेची कुठेही जाहिरात नव्हती का कोणी प्रतिनिधीही नव्हता. थोडा वेळ लागला खरा परंतु अखेरीस यश आलेच. पुस्तक नुसतेच प्रसिद्ध झाले नाही तर त्यावर्षीचे बेस्ट सेलर पुस्तक ठरले व जबरदस्त रॉयल्टीही मिळाली. " त्यानंतर Hugh Prather ची इतर पुस्तकेही गाजली पण हे सर्वात बेस्ट होते.

या दोन वर्षात त्याच्या मनात आलेल्या भावना, विचार, असहायता , उदासी, डिप्रेशन ..... अनेकविध प्रसंगातून त्याला अभिप्रेत झालेले, आत कुठेतरी खोलवर स्पर्शून गेलेले भाव, विखुरलेले, भरकटलेले विचार मांडले आहेत. लेखक म्हणतो, " की ऐन तारुण्यात असलेल्या मला, अजून जीवन म्हणजे नक्की काय.... आपला स्वतःचा आपल्याप्रती -आपल्या माणसांप्रती, समाजाप्रती व जीवनाप्रती काय दृष्टिकोन आहे? जीवनात येणाऱ्या संकटांशी आपण सामना करू शकतो का? गोंधळलेली मनस्थिती, बालपण हे समर्थ संस्कार - जडणघडण देणारे नसल्याने, जगाशी सामना करण्याचे बळ, शिकवण, उपदेश नीटसे न मिळाल्याने सदैव द्यावा लागणारा लढा, त्यात लग्न टिकवण्यासाठी करावी लागणारी धडपड..... या साऱ्यांमधून वेळोवेळी मनात आलेल्या या विचारांनीच मला तारून नेलेय.

बऱ्याच जणांनी हे पुस्तक वाचलेलेही असेल, संग्रहीही असेल . हे पुस्तक कधी वाचावे? खरे तर हे पुस्तक कधीही वाचावे. एकदा वाचावे, पुन्हा पुन्हा वाचावे. अतिशय साधे रोजच्या जीवनातलेच व आपल्याला सगळ्यांना माहीत असलेलेच विचार आहेत तरीही पुन्हा ते जरूर वाचावे. कुठल्याही वेळी व मनाच्या कुठल्याही अवस्थेत. तुम्ही दमला असाल, अतिशय कंटाळला असाल, चिडचिडला असाल, आनंदात असाल, दुःखात असाल किंवा अगदी निष्क्रिय गोळ्यासारखे बसावे अशा विचारात असाल...... एकदा पुस्तक वाचायला घेतले की तुम्हाला शांत वाटेल, जीवन भरभरून आणि अर्थपूर्ण जगावेसे वाटेल. खाली काही अगदी मोजकेच उतारे नमूद करतेय..... तेही मोह अगदीच आवरला नाहीये म्हणून.... खरे तर पूर्ण पुस्तकही लिहून काढायला आवडले असते मला..... पण तसे करणे योग्य नाही.......

Often my desires are based on images of what

I think I want to be: " I want to work out a

theory of reality based on precognition. " Is

this a desire to do something today? If so, what?

Regardless of the subject of the desire, what

does it push me to do now? To drink? to turn

away from Gayle? To leave work early?This

effect is what the desire is " for ."

Perfectionism is slow death. Idols and ideals are

based on the past. If everything were to turn o

out just as I would want it to, just as I new.

My life would be an endless repetition of

state successes. When I make a mistake I

experience something unexpected.

The key to motivation is to look at how

far I have came rather than how far I have to go.

Guilt is a guide that will lead me whenever I

choose to follow. It will raise its righteous

banner and take me to the wasteland of my

incompetence. Guilt is a voice that will

speak whenever I choose to listen. It will

mournfully address any subject but one:

correcting the mistake.

My trouble is I analyze life instead of live it.

Fear is static that prevents me from hearing

my intuition.

All my life I have made it complicated, but it

is so simple. I love when I love. And when I

love, I am my self.

हे पुस्तक Amazon.com वर येथे उपलब्ध आहे. आपल्याकडे क्रॉसवर्ड/काही ठराविक बुक डेपोज/ रद्दीवाले/ जुनी पुस्तके विकणारे यांच्याकडे मिळू शकेल.